Blokzinciri teknolojisinin hayatımıza girmesini izleyen yıllarda, bu teknolojinin farklı sektör ve alanlarda kullanılmasını sağlayacak pek çok yeni araç ortaya çıkmıştır. Bu araçlardan biri olan non-fungible token (NFT) yani misli olmayan jeton 2021'de kultur sanat alanında kamuoyunun dikkatini çeken bir yükselmeye konu olmuştur. NFT'lerin özellikle dijital sanat eserleri bakımından yoğun işlem hacmine sahip kullanımı neticesinde, NFT'lerin sanat ile bağlantılı olduğu izlenimi kaçınılmaz olmuştur. Ancak bu bağlantının hukuki boyutlarının ne anlama geldiği,
sanatçılara ve NFT işlemlerinin taraflarına nasıl haklar sağladığı ya da sağlamadığı hususları oldukça tartışmalıdır ve halihazırda ülkemizdeki yasal düzenlemelere konu edilmemiştir. Bu çalışma, NFT'lerin sanatla olduğu düşünülen bağlantısını hukuki bir bağlamda ve özellikle 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu yönünden incelemektedir. Bu kapsamda blokzinciri, akıllı sözleşme ve NFT teknolojileri açıklanmakta; NFT'lerin eser olarak değerlendirilmesine ve NFT'lerce işaret edilen sanat eserlerinin bu teknoloji bağlamındaki durumuna dair farklı görüşler sunulmaktadır. Ayrıca, bu çalışma NFT'lerce işaret edilen eserlerin sahiplerinin telif haklarının, NFT oluşturma ve NFT satışı işlemlerinde nasıl etkilendiğini araştırmakta; kamuoyuna yansıyan bazı uyuşmazlık örneklerine ve NFT'lerin kültür sanat alanında sanatçıların haklarını koruyacak şekilde kullanılması için bazı önerilere yer vermektedir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
BLOKZİNCİRİ VE NFT KAVRAMLARI
1.1. BLOKZİNCİRİ KAVRAMI
1.1.1. Blokzinciri Kavramına Getirilen Tanımlar
1.1.2. Blokzincirinin Doğuşu ve Genel Özellikleri
1.1.2.1. Merkeziyetsizlik ve Dağıtık Defter Teknolojisi
1.1.2.2. Şeffaflık
1.1.2.3. Mutabakat Sistemleri ve Değiştirilemezlik
1.1.2.4. Kriptografi
1.1.3. Blokzinciri Türleri
1.1.3.1. Açık Blokzinciri Özel Blokzinciri
1.1.3.2. İzinsiz Blokzinciri İzinli Blokzinciri
1.1.4. Blockzinciri 2.0: Ethereum
1.1.4.1. Akıllı Sözleşme Teknolojisi
1.1.4.2. Akıllı Sözleşmelerin Genel Özellikleri
1.1.5. Kripto Paralar ve Kripto Varlıklar
1.1.5.1. Genel Olarak
1.1.5.2. Jetonlar
1.1.6. Blokzincirinin Fırsatları, Riskleri ve Kullanım Alanları
1.2. NFT (NON-FUNGIBLE TOKEN) KAVRAMI
1.2.1. NFT'lerin Oluşturulması (Minting) ve Genel Özellikleri
1.2.1.1. NFT Oluşturma (Minting) İşlemi
1.2.1.2. Eşsizlik ve Nadirlik
1.2.1.3. NFT'lerde Blokzincirinin İzdüşümleri
1.2.1.4. NFT'lerin Hukuki Niteliği
1.2.2. NFT Çeşitleri
1.2.2.1. Zincir İçi ve Zincir Dışı NFT Ayrımı
1.2.2.2. Parçalanmış NFT
1.2.2.3. Dinamik NFT
1.2.3. NFT'lerin Kullanım Alanları
İKİNCİ BÖLÜM
NFT'LERİN FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ
2.1. NFT'LERİN ESER NİTELİĞİ
2.1.1. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Eser ve Eser Sahipliği
2.1.2. NFT'nin Eser Niteliğinin Değerlendirilmesi
2.1.2.1. NFT Oluşturma (Minting) İşlemi Bakımından Konunun Analizi
2.1.2.2. NFT'ler Bakımından Konunun Analizi
2.1.2.3. Zincir İçi ve Zincir Dışı NFT Türleri Bakımından Konunun Analizi
2.1.3. NFT'nin İşaret Ettiği İçeriğin Eser Niteliğinin Değerlendirilmesi
2.1.4. İçeriğin Üretken Teknolojiler, Yapay Zeka ve Kahin Yardımıyla Üretilmesi Halinde Eser ve NFT İçin Yapılan Değerlendirmeler
2.1.5. NFT'ler Bakımından Eser Sahipliğinin Değerlendirilmesi
2.2. MANEVİ VE MALİ HAKLAR YÖNÜNDEN NFT'LER
2.2.1. Manevi Haklar
2.2.1.1. Genel Olarak Manevi Haklar ve NFT Oluşturma İşlemi Arasındaki Bağlantı Yönünden Açıklamalar
2.2.1.2. Umuma Arz Yetkisi
2.2.1.3. Adın Belirtilmesi Yetkisi
2.2.1.4. Eserde Değişiklik Yapılmasını Önleme Hakkı
2.2.1.5. Eser Sahibinin Zilyet ve Malike Karşı Hakları
2.2.2. Mali Haklar
2.2.2.1. Genel Olarak Mali Haklar ve NFT Oluşturma İşlemi Arasındaki Bağlantı Yönünden Açıklamalar
2.2.2.2. İşleme Hakkı
2.2.2.3. Çoğaltma Hakkı
2.2.2.4. Yayma Hakkı
2.2.2.5. Temsil Hakkı
2.2.2.6. İşaret, Ses ve/veya Görüntü Nakline Yarayan Araçlarla Umuma İletim Hakkı
2.2.2.7. Pay ve Takip Hakkı
2.2.3. NFT Oluşturulması İçin Gereken Hukuki Şartlar
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
NFT SATIŞI VE UYGULAMADAN ÖRNEKLER
3.1. NFT SATIŞI VE SONUÇLARI
3.1.1. Genel Açıklamalar
3.1.2. Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku Yönünden Açıklamalar
3.2. NFT PAZAR YERLERİ
3.3. UYGULAMADAN ÖRNEKLER
3.3.1. NFT Piyasasının Kültür Sanat Sektörüne Yönelik Fırsatları ve Riskleri
3.3.2. NFT Piyasasında Kamuoyuna Yansıyan Uyuşmazlıklardan Örnekler
3.3.2.1. Qice v. Bigverse
3.3.2.2. Miramax v. Tarantino
3.3.2.3. Emrah Karaca v. Yiğit Mohaç Yücel
3.3.2.4. RAF v. Damon Dash
SONUÇ
KAYNAKÇA