Miletli filozof Thales'in hava tahminlerine dayalı zeytinyağı presleri opsiyonlarından 17. yüzyılda Hollanda'da laleye dayalı vadeli işlemlerin yarattığı finansal balonu ifade eden Lale Çılgınlığına, Liverpool limanında gemilerde bulunan malların alım satımına yönelik Arrivals sözleşmelerinden 1873 yılında Galata'da kurulan Dersaadet Tahvilat Borsası'na kadar uzanan renkli bir geçmişe sahip olan türev ürünlerin popüler bir enstrümanı olan vadeli işlem sözleşmeleri, Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası nezdinde her geçen gün bilinirliğini ve işlem hacmini arttırmaktadır. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalında doktora tezi olarak kabul edilen bu çalışma ile, finans literatüründe Futures olarak bilinen ve Türk Hukukunda yeteri kadar incelenmemiş bir konu olan vadeli işlem sözleşmelerinin hukuki temellerinin ve sözleşmelerin ifa edilmemelerine ilişkin sonuçların ortaya konması amaçlanmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
FİNANSAL PİYASA, TÜREV PİYASA, TÜREV SÖZLEŞME KAVRAMLARI İLE VADELİ İŞLEM PİYASALARININ KATILIMCILARI VE VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN İŞLEYİŞ MEKANIZMASI
§1. FİNANSAL PİYASA VE TÜREV PİYASA KAVRAMLARI
I. Finansal Piyasa Kavramı ve Türleri
II. Türev Piyasalar Kavramı ve İşlevleri
§2. TÜREV SÖZLEŞME KAVRAMI, HUKUKİ TEMELLERİ VE BAŞLICA TÜRLERİ
I. Türev Sözleşme Kavramı
II. Türev Sözleşmelerin Hukuki Temelleri
III. Başlıca Türev Sözleşme Türleri
§3. VADELİ İŞLEM PİYASASI KAVRAMI, KATILIMCILARI, VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN İŞLEYİŞ MEKANİZMASI VE DÜZENLENİŞİ
I. Vadeli İşlem Piyasası Kavramı
II. Vadeli İşlem Piyasalarının Katılımcıları
III. Vadeli İşlem Piyasasında Vadeli İşlem Sözleşmesinin İşleyiş Mekanizması
IV. Günlük Değerleme ve Teminat Sistemleri
V. Vadeli İşlem Piyasaları ve Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Düzenlenişi
İKİNCİ BÖLÜM
VADELİ İŞLEM PİYASALARINDA EMİR İLETİMİ SÜRECİNDE MÜŞTERİ, PİYASA ÜYESİ VE TAKAS ÜYESİ ARASINDA OLUŞAN SÖZLEŞME İLİŞKİLERİ
§4. TÜREV ARAÇLARIN ALIM SATIMINA ARACILIK ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ KAVRAMI, TARAFLARI, KURULMASI, TARAFLARIN KARŞILIKLI YÜKÜMLÜLÜKLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ
I. Çerçeve Sözleşme Kavramı
II. Çerçeve Sözleşmenin Tarafları
III. Çerçeve Sözleşmenin Kurulması
IV. Çerçeve Sözleşmede Tarafların Karşılıklı Yükümlülükleri
V. Çerçeve Sözleşmenin Hukuki Niteliği
§5. VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMESİNE ARACILIK SÖZLEŞMESİ KAVRAMI, TARAFLARI, KURULMASI, TARAFLARIN KARŞILIKLI YÜKÜMLÜLÜKLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ
I. Vadeli İşlem Sözleşmesine Aracılık Sözleşmesi (Bireysel Sözleşme) Kavramı
II. Bireysel Sözleşmenin Tarafları
III. Bireysel Sözleşmenin Kurulması
IV. Bireysel Sözleşmede Tarafların Karşılıklı Yükümlülükleri
V. Bireysel Sözleşmenin Hukuki Niteliği
§6. TAKAS ÜYESİ OLMAYAN PİYASA ÜYESİ İLE TAKAS ÜYESİ OLAN PİYASA ÜYESİ ARASINDAKİ SÖZLEŞME İLİŞKİSİ
I. Takas Sözleşmesi Kavramı
II. Takas Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Müşteri Piyasa/Takas Üyesi İlişkilerine Etkileri
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN TANIMI, TARAFLARI, UNSURLARI, TÜRLERİ, BENZER SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI, ÖZELLİKLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ, HÜKÜMLERİ
§7. VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN TANIMI, TARAFLARI, UNSURLARI, TÜRLERİ VE BENZER SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI
I. Vadeli İşlem Sözleşmesinin Tanımı
II. Vadeli İşlem Sözleşmesinin Tarafları
III. Vadeli İşlem Sözleşmesinin Unsurları
IV. Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Türleri
V. Petrol Vadeli İşlem Sözleşmeleri
VI. Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Benzer Sözleşmelerle Karşılaştırılması
§8. VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN ÖZELLİKLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ, HÜKÜMLERİ
I. Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Özellikleri
II. Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği
III. Vadeli İşlem Sözleşmelerinde Tarafların Karşılıklı Yükümlülükleri
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN KURULUŞUNDA MÜŞTERİ PİYASA/TAKAS ÜYESİ İLİŞKİSİ VE VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN İFASINDA TAKAS ÜYESİ TAKAS MERKEZİ İLİŞKİSİNDE MEYDANA GELEN İFA İHLALLERİ
§9. GENEL OLARAK TÜRK HUKUKUNDA İFA İHLALLERİ
I. Borcun Hiç İfa Edilmemesi
II. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi
III. Borcun Vaktinde İfa Edilmemesi
§10. VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN KURULUŞUNDA MÜŞTERİ PİYASA/TAKAS ÜYESİ İLİŞKİLERİNDE MEYDANA GELEN İFA İHLALLERİ
I. Müşteri Emrinin Yerine Getirilmemesi
II. Müşteri Emri İletiminin Gereği Gibi Yerine Getirilmemesi
III. Müşteri Emrinin Zamanında Yerine Getirilmemesi
§11. VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN İFASINDA TAKAS ÜYESİ TAKAS MERKEZİ İLİŞKİSİNDE MEYDANA GELEN İFA İHLALLERİ
I. Vadeli İşlem Sözleşmelerinde İmkansızlık
II. Vadeli İşlem Sözleşmelerinde Ayıp
III. Vadeli İşlem Sözleşmelerinde Temerrüt
§12. VADELİ İŞLEM PİYASASI İLİŞKİLERİNDE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM MEKANİZMALARI VE İSPAT
I. Vadeli İşlem Piyasası İlişkilerinde Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları
II. Vadeli İşlem Piyasası İlişkilerinde İspat
SONUÇ
KAYNAKÇA