Yaşlı nüfusun tamamı olmasa da önemli bir kısmı, bakım gereksinimi içindedir. Yaşlı bakımı alanında iki temel kavram karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan biri, sağlık bakımı diğeri ise sosyal bakımdır. Bu iki kavramı birbirinden ayırmak kolay değildir. Çünkü yaşlılıkta çoğu zaman sağlık bakımı ile sosyal bakım içiçe geçmektedir, dolayısıyla birinin nerede ve ne zaman başladığının, öbürünün nerede ve ne zaman bittiğinin tespiti, çoğu zaman oldukça güçtür. Bu nedenle, bu incelemede yeri geldikçe her iki kavrama da değinilmiştir. Kavramsal olarak açıklık kazandırılması gereken bir diğer husus da, çalışmanın başlığında geçen "sosyal güvenlik hakkı"dır. Belirtmek gerekir ki, sosyal güvenlik hakkı, genel kabul gören anlayışta sosyal sigorta hakkı olarak kabul edilmektedir. Eğer bu yaklaşım benimsenecek olursa, yaşlı bakımını bir sosyal güvenlik hakkı olarak nitelemek yalnızca bakım sigortasını düzenlemiş olan sınırlı sayıda hukuk sistemi açısından mümkün olacaktır. Ancak bu çalışmada, sosyal güvenlik hakkı, sosyal yardımlar ve sosyal hizmetleri de içeren geniş anlamıyla kullanıldığından, İsveç modelinde olduğu gibi yaşlı bakımını sosyal hizmetler kapsamında düzenleyen sistemler için de "sosyal güvenlik hakkı" kavramının kullanılması tercih edilmiştir. Bu tercihin nedenleri, çalışmanın sosyal güvenlik hakkının anlamı ve kapsamı başlıklı birinci bölümünde ayrıntılarıyla açıklanmıştır. Çalışmanın devamında sırasıyla; yaşılılığın beraberinde getirdiği sosyal sorunların neler olduğu, yaşlı bakımında kurumsal bakım ve evde bakım modelleri, yaşlı bakımını sosyal sigortaların kapsamında düzenleyen Almanya örneği ile yaşlı bakımını sosyal hizmetlerin kapsamında düzenleyen İsveç örneği, Türk hukukunda yaşlı bakımına ilişkin hukuki düzenlemeler, uluslararası belgeler ve uluslararası sözleşmelerde yaşlı bakımı ele alınmak suretiyle, ülkemizde oluşturulacak modele ışık tutmaya çalışılmıştır.(GİRİŞTEN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
I. Sosyal Güvenlik Hakkının Anlamı ve Kapsamı
1. Sosyal Güvenlik Kavramı
a. Terminoloji
b. Sosyal güvenliğin dar ve geniş tanımları
c. Sosyal güvenliğin alt kavramları
aa. Sosyal sigortalar
bb. Sosyal yardımlar
cc. Sosyal hizmetler
2. Beveridge Raporu ve sosyal güvenliğin insan hakkı niteliği kazanması
a. Beveridge'i etkileyen düşünsel ve tarihsel ortam
b. Beveridge Raporu'nda yer alan ilkelerin sosyal güvenliğin insan hakkı niteliği kazanmasına etkisi
aa. Yoksullukla mücadele ve insan onuruna yaraşır asgari yaşam düzeyi ilkesi
bb. Genellik ilkesi
3. İnsan Hakları Belgelerinde Benimsenen Sosyal Güvenlik Anlayışı: Gelirin Güvencesi mi? İnsan Onuruna Yaraşır Yaşam Düzeyi mi?
4. Sosyal Güvenlik Hakkının Tanımı ve Birleşmiş Milletler Ekonomik Sosyal Kültürel Haklar Komitesi'nin 19 No'lu Genel Yorumu

II. Yaşlılığın Beraberinde Getirdiği Sosyal Sorunlar
1. Yaşlılıkta Yalnızlık
2. Yaşlılıkta Yoksulluk
3. Yaşlılıkta Sosyal Dışlanma
4. Yaş Ayrımcılığı
5. Yaşlıların İhmal ve İstismarı
6. Yaşlılıkta Güçsüzlük, Bakıma ve Yardıma Muhtaçlık

III. Yaşlı Bakımında Temel Tartışma Alanları
1. Yaşlı Bakımından Kim Sorumludur: Aile mi? Toplum mu?
a. Kültürel farklılıkların yansıdığı farklı refah devleti modellerinde yaşlı bakımından sorumluluk: Kuzey-Güney karşılaştırması
b. Kuzeyi de etkisi altına alan küresel trendler: Aileye geri dönüş ve yaşlı bakımının piyasalaşması
2. Kurum Bakımı mı? Evde Bakım mı?
a. Kurum bakımının tanımı ve türleri
b. Evde bakımın tanımı, kapsamı ve türleri
c. Evde bakımın yaygınlaşmasının nedenleri
d. Evde bakım hizmeti veren kuruluşlar
3. Yaşlı Bakımında Farklı Sosyal Güvenlik Modelleri
a. Dünyada uygulanan modeller
b. Bakım sigortası: Almanya örneği

IV. İsveç Refah Devletinde Yaşlı Bakımı ve Uygulama Örnekleri
1. İsveç'te Nüfus Yaşlanması ve Yaşlı Bakımı Hakkında Genel Bilgiler
2. İsveç Refah Devletini Oluşturan Temel Hukuki Yapı
a. İsveç iş hukuku
b. İsveç sosyal refah hukuku
3. İsveç Refah Devletinde Yaşlı Bakımı
a. Yaşlı bakımının değişik özellik gösteren dönemleri
b. Yaşlılara yönelik bakım hizmetleri
aa. Evde bakım hizmetleri
bb. Kurum bakımı
cc. Sağlık bakımı
c. Yaşlılara yönelik sağlık hizmetleri ve sosyal hizmetlerin finansmanı
d. İsveç hukukunda yaşlı bakımında ayrımcılık yasağı

V. Türkiye'de Nüfus Yaşlanması ve Türk Hukukunda Yaşlı Bakımının Hukuksal Temelleri
1. Türkiye'de Yaşlı Nüfusun Genel Görünümü
2. Türk Hukukunda Yaşlı Bakımının Temeli Olan İlkeler ve Haklar
a. Sosyal devlet ilkesi
b. Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı
c. Çalışma hakkı ve bakım izinleri
d. Sağlık hakkı ve yaşama hakkı
e. Şehir ve konut hakkı
3. Sosyal Güvenlik Hakkı Olarak Yaşlı Bakımı
a. Sosyal sigorta hakkı açısından
b. Sosyal yardım hakkı açısından
aa. 65 yaş aylığı
bb. Engelli yaşlı yakınlarına evde bakım aylığı
c. Sosyal hizmetlerden yararlanma hakkı açısından
aa. Genel olarak
bb. Huzurevleri
cc. Gündüzlü bakım ve evde bakım
dd. Evde sağlık bakımı
4. Aile Hukukunda Yaşlı Bakımı

VI. Uluslararası Boyutlarıyla Yaşlı Bakımı
1. Uluslararası Hukuk Belgeleri ve Sözleşmelerde Yaşlı Bakımına İlişkin Düzenlemeler
a. İnsan Hakları Evrensel Bildirisi
b. Birleşmiş Milletler'in Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşmesi
c. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Hakkında 102 Sayılı Sözleşmesi
d. Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı ve Avrupa Sosyal Haklar Komitesi'nin Şart'ın 23. maddesi kapsamında Türkiye'ye ilişkin gözlem sonuçları
e. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yaşlı hakları ve yaşlı bakımına ilişkin örnek kararları
aa. AİHM'nin doğrudan yaşlı bakımına ilişkin kararları
bb. AİHM'nin dolaylı yoldan yaşlı bakımını etkileyen kararları
aaa. Yaşlı aylıklarına ilişkin kararlar
bbb. Cezaevlerinde kalan yaşlılara ilişkin kararlar
2. Doğrudan Yaşlı Haklarına İlişkin Uluslararası Sözleşme Bulunmaması ve Bunun Gerekliliği Üzerine
3. Uluslararası Sosyal Politikada Yaşlı Haklarına ve Yaşlı Bakımına İlişkin İlkeler
a. Genel olarak
b. Birleşmiş Milletler Ekonomik Sosyal Kültürel Haklar Komitesi'nin Yaşlıların Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklarına İlişkin 6 No'lu Genel Yorumu
SONUÇ VE ÖNERİLER

BİBLİYOGRAFYA